Cách sử dụng than hoạt tính lọc bể cá hiệu quả nhất

Than hoạt tính lọc bể cá là một dạng carbon có cấu trúc xốp với hàng triệu lỗ nhỏ li ti, diện tích bề mặt có thể lên đến 500-2500 m²/g, hấp phụ các tạp chất, hóa chất độc hại từ nước. Nhờ vào cấu trúc đặc biệt, khả năng lọc vượt trội, ngày càng nhiều người lựa chọn than hoạt tính làm vật liệu chính để lọc nước trong hồ, bể cá. Trong bài viết này, VITEKO sẽ hướng dẫn chi tiết cách sử dụng, cách lựa chọn than hoạt tính lọc bể cá của Quý Khách.

I. Phân loại than hoạt tính lọc bể cá

Than hoạt tính lọc nước bể cá​ được phân loại theo hình dạng và nguyên liệu. Cụ thể:

1.1. Phân loại theo hình dạng

Theo hình dạng, than hoạt tính sử dụng để lọc bể cá bao gồm 3 loại: Than hoạt tính dạng hạt (GAC); Than hoạt tính dạng bột (PAC); Than hoạt tính dạng viên, khối.

1.1.1. Than hoạt tính dạng hạt (GAC)

Than hoạt tính dạng hạt có kích thước đa dạng (từ 0.2-5mm), độ bền cơ học cao, ít bị vỡ vụn. Khả năng hấp phụ tạp chất mạnh mẽ nhờ diện tích tiếp xúc lớn, độ bền cao, không bị rửa trôi dễ dàng, thời gian sử dụng lâu dài, phù hợp với các hệ thống lọc có dòng chảy ổn định.

Tuy nhiên, loại than dạng hạt dùng trong lọc nước bể cá phụ thuộc tốc độ dòng chảy, nếu dòng chảy quá mạnh có thể làm giảm thời gian tiếp xúc. Phù hợp sử dụng cho bể cá trung và lớn, có hệ thống lọc ổn định.

1.1.2. Than hoạt tính dạng bột (PAC)

Kích thước than hoạt tính dạng bột siêu nhỏ, dạng bột mịn, màu đen, diện tích bề mặt rất lớn (1000-2000 m²/g). Tốc độ hấp phụ cực nhanh (hiệu quả trong vài giờ), xử lý hiệu quả mùi hôi, màu nước, chất béo hòa tan, phù hợp xử lý khẩn cấp khi nước bể cá có vấn đề.

Nhược điểm của loại than này là dễ bị rửa trôi, cần đặt trong túi lọc mịn, có thể gây đục nước nếu không cố định tốt, thời gian sử dụng ngắn. Phù hợp với bể cá nhỏ (60cm trở xuống), xử lý nước có vấn đề cấp bách, dòng chảy nhỏ, nhẹ nhàng.

1.1.3. Than hoạt tính dạng viên, khối

Kích thước lớn (3-10mm hoặc hơn), hình dạng viên hoặc khối vuông, tròn, cấu trúc chắc chắn, độ cứng, độ bền cao, ít phải thay thế, khả năng lọc đồng đều, ổn định, không bị rửa trôi ngay cả trong dòng nước mạnh, diện tích bề mặt lớn, hiệu quả lọc cao.

Tuy nhiên, than hoạt tính dạng viên nén dùng trong lọc nước bể cá có chi phí đầu tư ban đầu cao, tốc độ lọc chậm hơn so với dạng bột. Phù hợp với hồ cá lớn, bể cá thương mại, hệ thống lọc công suất cao, sử dụng lâu dài, ít bảo trì.

1.1.4. Than hoạt tính dạng tổ ong (Mới)

Cấu trúc tổ ong đặc biệt với nhiều khoang nhỏ, chỉ số iod cao >800mg/g, kích thước tiêu chuẩn 100x100x100mm (hoặc 100x100x50mm). Hiệu suất hấp phụ vượt trội nhất hiện nay, cấu trúc lý tưởng cho vi sinh vật có lợi bám trên than, độ bền cao, thời gian sử dụng lâu dài, vừa lọc hóa học vừa hỗ trợ lọc sinh học. Được dân chơi cá Koi, cá Rồng và tôm cảnh ưa chuộng.

Than hoạt tính dạng tổ ong có giá thành cao nhất hiện tại, phù hợp với bể cá Rồng, cá Koi cao cấp, hệ thống nuôi tôm,…

1.2. Phân loại theo nguyên liệu sản xuất

Than hoạt tính được làm từ nhiều nguyên liệu tự nhiên, nhưng 3 loại được sử dụng phổ biến để lọc nước trong bể cá nhất chính là than hoạt tính gáo dừa, than gỗ hoạt tính, than tre hoạt tính.

1.2.1. Than hoạt tính gáo dừa (Khuyên dùng)

100% làm từ vỏ gáo dừa tự nhiên, độ cứng rất cao, khó bị vỡ vụn, chỉ số iod 800-1200mg/g và diện tính bề mặt 900-1500 m²/g. Khả năng hấp phụ mạnh nhất, loại bỏ được 95-98% tạp chất hữu cơ, thân thiện môi trường, nguyên liệu tự nhiên, có thể phân hủy sinh học, duy trì cân bằng hóa học nước ổn định.

Loại bỏ 98% tạp chất hữu cơ trong 24 giờ (theo nghiên cứu ĐH Bách Khoa Hà Nội), giảm 70% hàm lượng amoniac (NH₃) trong nước, hấp phụ hiệu quả kim loại nặng (chì, thủy ngân, cadimi,…). Phù hợp với tất cả loại bể cá từ nhỏ đến lớn, sử dụng lâu dài, thường xuyên.

1.2.2. Than hoạt tính từ gỗ

Than hoạt tính lọc bể cá từ gỗ có nguồn gốc từ gỗ tự nhiên, chỉ số iod 600-900 mg/g, độ cứng trung bình, dễ bị vỡ vụn hơn so với than gáo dừa. Giá thành thấp nhất trong các loại, dễ tìm mua trên thị trường, khả năng hấp phụ tạp chất lên đến 80-85%.

Dù vậy, độ bền, thời gian sử dụng than gỗ hoạt tính thấp hơn gáo dừa, cần thay thế thường xuyên hơn. Phù hợp với người mới bắt đầu nuôi cá với ngân sách hạn chế, bể cá nhỏ, sử dụng tạm thời, dùng để thử nghiệm trước khi chuyển sang loại khác.

-> Tìm hiểu thêm: Than hoạt tính khác gì than thường

1.2.3. Than hoạt tính từ tre

Than hoạt tính lọc nước bể cá làm từ tre có nguồn gốc tự nhiên, chỉ số iod khoảng 700-1000 mg/g, trọng lượng cũng nhẹ hơn các loại khác. Khả năng hấp thủ tốt (85-90%), trọng lượng nhẹ, dễ xử lý, thời gian sử dụng tương đối lâu là lựa chọn tiết kiệm, bền vững.

Đối với than hoạt tính gáo dừa, loại làm từ tre mang lại hiệu quả thấp hơn, dùng trong lọc nước thì càng ít phổ biến hơn. Phù hợp với bể cá trung, có thể kết hợp với các phương pháp lọc khác.

II. Công dụng của than hoạt tính lọc bể cá, hồ cá

Loại bỏ các chất độc hại cho nước trong bể cá:

• Amoniac (NH₃): Giảm 70% hàm lượng amoniac trong nước
• Nitrat và Nitrit: Ngăn ngừa ngộ độc nitrat cho cá
• Kim loại nặng: Chì, thủy ngân, cadimi gây tổn thương hệ thần kinh
• Clo dư thừa: Từ nước máy, gây kích ứng mang cá

Cải thiện chất lượng nước trực quan:

• Khử mùi hôi: Loại bỏ mùi từ thức ăn thừa, phân cá
• Làm trong nước: Hấp phụ tạp chất lơ lửng
• Khử màu nước: Loại bỏ màu vàng, nâu từ tanin, hóa chất. Khử màu xanh, đục từ các loại tảo siêu nhỏ

Duy trì môi trường ổn định cho bể cá, hồ cá:

• Cân bằng pH: Không làm thay đổi độ pH nước, giữ độ pH ổn định 6.5-7.5
• Hỗ trợ vi sinh có lợi: Tạo môi trường cho vi khuẩn lọc sinh học
• Ngăn ngừa bệnh tật: Giảm stress, tăng sức đề kháng cho cá

III. Hướng dẫn chi tiết cách sử dụng than hoạt tính lọc bể cá​

Nếu Quý Khách sử dụng theo các bước VITEKO hướng dẫn, đảm bảo có thể tối ưu hiệu quả lọc nước của than hoạt tính một cách tốt nhất.

3.1. Sử dụng than hoạt tính lọc nước cho bể cá nhỏ

Đối với bể cá nhỏ có kích thước 120cm trở xuống, thể tích nước từ 50-300 lít. Sử dụng than hoạt tính lọc nước theo 5 bước:

• Bước 1: Lựa chọn loại than hoạt tính lọc nước (nên dùng than gáo dừa)
• Bước 2: Chuẩn bị lượng than phù hợp với tổng thể tích nước
• Bước 3: Đóng gói than hoạt tính vào túi lọc
• Bước 4: Đặt vào vị trí trong bộ lọc được khuyến nghị
• Bước 5: Theo dõi hiệu quả và điều chỉnh lưu lượng

Lưu ý khi sử dụng than hoạt tính lọc nước cho bể cá nhỏ: Vì lưu lượng nước nhỏ, không gian hạn chế, nên điều chỉnh tốc độ bơm, túi lọc nhỏ gọn, phù hợp. Quan sát hiệu quả hằng ngày, xử lý ngay nếu có trường hợp xảy ra bất ngờ.

3.2. Sử dụng than hoạt tính lọc nước cho bể cá lớn

Đối với bể cá nhỏ có kích thước 120cm trở lên, thể tích nước trên 300 lít. Sử dụng than hoạt tính lọc cho bể cá lớn trong 6 bước:

• Bước 1: Lựa chọn than hoạt tính dạng khối (Khuyến nghị tốt nhất)
• Bước 2: Tính toán lượng than hoạt tính cho bể cá​ lớn
• Bước 3: Chuẩn bị hệ thống lọc (Làm sạch, kiểm tra toàn diện, chuẩn bị ngăn lọc chuyên dụng,...)
• Bước 4: Rửa và xử lý than (Dùng vòi xịt rửa áp lục cao, chia theo lô nhỏ để rửa)
• Bước 5: Bố trí than hoạt tính trong hệ thống lọc (Phương pháp lọc tập trung hoặc phân tán nhiều điểm)
• Bước 6: Vận hành và giám sát hiệu suất lọc

Để tính toán lượng than phù hợp cho bể lọc, hãy thực hiên theo công thức: “Thể tích bể (L) x 1.5% = Lượng than (kg)”. Ví dụ, bể cá 500L sẽ cần 7.5kg than hoạt tính để lọc. Một hệ thống lọc tối ưu đối với bể cá lớn sẽ có 4 giai đoạn: Giai đoạn lọc thô (1); Giai đoạn lọc mịn (2); Giai đoạn lọc hóa học (3); Giai đoạn lọc sinh học (4).

IV. Những lưu ý khi sử dụng than hoạt tính cho bể cá

Đảm bảo lượng than phù hợp với lưu lượng nước:

• Bể cá nhỏ, trung (50-300L): 0.5-1.5% thể tích nước
• Bể cá lớn (>300L): 1.5-2% thể tích nước
• Không vượt quá 2%: Có thể làm nước quá "sạch", mặc dù nghe có vẻ tốt, thực tế lại có thể gây hại cho cá. Vì khi đó, trong nước sẽ không còn các khoáng chất và vi sinh vật có lợi, cá sẽ yếu, dễ bệnh, dễ stress,…

Thời gian thay thế than theo nguyên tắc:

• Than dạng bột: 2-4 tuần
• Than dạng hạt: 4-6 tuần
• Than dạng viên nén, dạng khối: 3-6 tháng
• Than tổ ong: 1-2 tháng

Dấu hiệu cần thay thế than hoạt tính lọc nước bể cá:

• Nước bắt đầu có mùi
• Cá có biểu hiện stress (Thay đổi hành vi, giảm ăn, cơ thể cá biến đổi,…)
• Màu nước thay đổi
• Than đổi màu từ đen sang xám

Kết hợp cách xử lý than hoạt tính cho bể cá​ cùng các phương pháp lọc khác theo khuyến nghị 80-20 của bộ phận chuyên môn VITEKO. 80% lọc sinh học (Xử lý amoniac, nitrit bằng vi khuẩn), 20% lọc hóa học (Than hoạt tính xử lý hóa chất, mùi,…). Hiệu quả lọc có thể cao hơn 90%, giảm tải cho lớp than hoạt tính, tiết kiệm nhiều chi phí thay thế và giúp cho môi trường ổn định lâu dài.

V. So sánh phương pháp lọc nước bể cá bằng than hoạt tính và các phương pháp lọc khác

*Bảng so sánh phương pháp lọc bể cá bằng than hoạt tính với lọc cơ học, lọc sinh học, lọc UV, lọc RO

Khi nhắc đến lọc nước bể cá bằng than hoạt tính, nhiều người thường thắc mắc liệu đây có phải là giải pháp tối ưu nhất hay không. Theo VITEKO, thực tế không có phương pháp lọc nào là hoàn hảo tuyệt đối. Tuy nhiên, nếu hiểu rõ ưu nhược điểm của từng phương pháp sẽ giúp Quý Khách đưa ra lựa chọn thông minh nhất cho hồ cá của mình.

VI. Những câu hỏi thường gặp khi sử dụng than hoạt tính lọc bể cá

Q1. Than hoạt tính lọc nước cho bể cá, hồ cá sử dụng được bao lâu?

Trả lời: Than hoạt tính có thể sử dụng từ 4-8 tuần tùy theo điều kiện: Bể cá nhỏ (50-100L) sử dụng được 4-6 tuần; Bể cá lớn (300-500L) sử dụng 6-8 tuần; Hồ cá (>500L) sử dụng 8-12 tuần; Bể cá rồng sử dụng 3-5 tuần (do mật độ thải cao). Tùy vào loại than, và cần thay thế khi nước có mùi hôi, đục, cá stress hoặc than đổi màu từ đen sang xám.

Q2. Than hoạt tính cho bể cá có thể tái sinh không?

Trả lời: Không khuyến nghị tái sinh than hoạt tính tại nhà vì cần nhiệt độ rất cao (800-1000°C) để tái sinh, hiệu quả chỉ khôi phục được 70-90%, chi phí tái sinh gần bằng mua than mới, có thể tạo ra chất độc hại nếu không làm đúng kỹ thuật. Nên sử dụng than cũ làm phân bón cho cây trồng.

Q3. Thanh hoạt tính có thể loại bỏ chất gì trong nước bể cá?

Trả lời: Than hoạt tính hiệu quả loại bỏ: 99.9% Chlorine và Chloramine, 70-80% Amoniac (NH₃), 80-95% kim loại nặng (chì, thủy ngân, cadmium), 95-99% mùi hôi, 85-95% màu nước bất thường, 90-99% thuốc trừ sâu, hóa chất. Không hiệu quả với Nitrite (NO₂), Phosphate (PO₄), vi khuẩn, khoáng chất có lợi.

Q4. Có nên dùng than hoạt tính cho bể cá rồng không?​

Trả lời: Nên sử dụng vì lọc chlorine và kim loại nặng hiệu quả (Cá Rồng nhạy cảm với chất này). Loại bỏ độc tố hiệu quả, bảo vệ sức khỏe cá, cải thiện chất lượng nước, màu sắc cá đẹp hơn.

Q5. Làm cách nào để tăng hiệu quả than hoạt tính trong hệ thống lọc bể cá?

Trả lời: Rửa 10-15 phút đến khi nước ra trong suốt, giảm tốc độ dòng chảy 2-4 lần thể tích bể/giờ để tăng thời gian tiếp xúc, đặt sau hệ thống lọc cơ học, trước hệ thống lọc sinh học, duy trì 22-26°C để tăng khả năng hấp phụ, giữ độ pH trong khoảng 6.5-7.5, chia tầng than từ Hạt mịn → hạt thô → khối để tăng hiệu quả, không để than quá hạn, mất tác dụng. Kết quả sẽ giúp tăng 30-40% hiệu quả lọc và kéo dài thời gian sử dụng.

-> Mua hàng: Than hoạt tính lọc nước nhập khẩu chính hãng tại VITEKO

Mọi thắc mắc về than hoạt tính lọc bể cá và chi tiết mua hàng Quý Khách vui lòng liên hệ đến hotline 093 345 5566 để được VITEKO hỗ trợ nhanh nhất!