Trong nhiều gia đình nông thôn, thành thị, nước giếng khoan vẫn là nguồn nước sinh hoạt chính nhưng thường tồn tại cặn bẩn, mùi khó chịu hoặc nhiễm các tạp chất hữu cơ. Một phương pháp phổ biến, dễ áp dụng và tiết kiệm là lọc nước giếng khoan bằng than trấu.
Than trấu sau khi hoạt tính hóa có khả năng giữ lại tạp chất và khử mùi cơ bản, giúp cải thiện độ trong và vị của nước. Chính vì vậy, lọc nước giếng khoan bằng than trấu thường được ứng dụng trong các bể lọc hộ gia đình, mang lại giải pháp xử lý nước đơn giản mà vẫn đảm bảo tính kinh tế cho mọi nhà.
I. Than trấu là gì?
Than trấu, còn được gọi là trấu hun hoặc biochar, được hình thành từ việc đốt vỏ trấu (Phần vỏ ngoài của hạt lúa) trong môi trường thiếu oxy (Yếm khí). Than trấu có màu đen, trọng lượng nhẹ, hàm lượng carbon cao, cấu trúc xốp với nhiều vi lỗ, vì thế có khả năng hấp phụ các thành phần gây ô nhiễm mạnh.

Nhờ đặc tính đó, than trấu được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như làm chất đốt cho lò hơi, vật liệu lọc nước giếng khoan, chất hấp phụ trong xử lý môi trường và giá thể cải tạo đất nông nghiệp.
Khi lọc nước giếng khoan gằng than trấu, cần chọn loại than sạch, nguồn gốc sản xuất minh bạch và đừng quên thay than mới định kỳ. Vật liệu này thích hợp cho xử lý nước sinh hoạt, nhưng không phù hợp để uống trực tiếp, vì vậy nên đun sôi hoặc lọc thêm qua một bộ lọc nước tinh khiết.
II. Cách hoạt động của than trấu khi lọc nước giếng khoan
Phần lớn nguồn nước từ giếng khoan, ao hồ hay sông suối đều có nguy cơ nhiễm phèn sắt, kim loại nặng, hợp chất hữu cơ và mùi khó chịu. Những vấn đề này có thể xử lý thông qua cơ chế hấp phụ của than trấu.
Với cấu trúc rỗng và diện tích bề mặt lớn, than trấu hoạt động như một lớp lọc ngăn cản chất vô cơ, hữu cơ và kim loại nặng khi nước đi qua, từ đó tạo ra nguồn nước trong sạch để dùng. Đối với mục đích sinh hoạt, nên ưu tiên than trấu có chỉ số BET* khoảng 500 - 600 m²/g và được nén tối thiểu 15%.

(*) Chỉ số BET (Brunauer-Emmett-Teller) của than là thông số dùng để xác định diện tích bề mặt riêng, phản ánh tổng diện tích các lỗ rỗng trên bề mặt than theo phương pháp BET. Đây là yếu tố quan trọng để đánh giá khả năng hấp phụ và mức độ hoạt hóa của than, đặc biệt khi ứng dụng trong lọc nước giếng khoan bằng than trấu.
III. Ưu điểm, nhược điểm của than trấu hoạt tính trong lọc nước giếng khoan
Than trấu hoạt tính có điểm mạnh trong việc loại bỏ hợp chất hữu cơ, hóa chất, mùi tanh, đồng thời có chi phí thấp và thao tác đơn giản. Tuy nhiên, nhược điểm là khả năng xử lý vi khuẩn, vi rút chưa triệt để, dễ suy giảm chất lượng theo thời gian, phải thay thế định kỳ, và nếu than sản xuất không đạt tiêu chuẩn có thể gây rủi ro.
3.1. Ưu điểm khi lọc nước giếng khoan bằng than trấu
- Khả năng loại bỏ tạp chất: Than trấu hoạt tính có tác dụng hấp phụ tốt các hợp chất hữu cơ, hóa chất, dư lượng thuốc trừ sâu, kim loại nặng và các chất bẩn trong nước giếng khoan.
- Khử mùi, cải thiện hương vị: Than có thể xử lý mùi hôi, mùi tanh và các tác nhân tạo màu, giúp nước trong hơn, dễ uống hơn.
- Chi phí rẻ, dễ thao tác: Giá thành của than trấu thấp, dễ tìm mua, đồng thời việc lắp đặt hay thay thế vật liệu lọc cũng đơn giản.
- Thân thiện môi trường: Nguồn gốc từ tự nhiên, than trấu hoạt tính không gây hại đến môi trường.

3.2. Nhược điểm khi lọc nước giếng khoan bằng than trấu
- Khả năng lọc vi sinh vật hạn chế: Than trấu hoạt tính không loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn, vi rút hoặc các chất hòa tan như muối và florua.
- Dễ hư hỏng, cần thay mới: Do cấu trúc xốp nên than trấu dễ vỡ vụn, mất dần tác dụng hấp phụ, vì vậy phải thay trong khoảng 3-6 tháng/lần.
- Cần vệ sinh thường xuyên: Nếu bể lọc không được bảo trì, cặn bẩn bám nhiều trên bề mặt than gây tắc nghẽn và làm giảm hiệu quả lọc.
- Nguy cơ từ sản phẩm kém chất lượng: Than trấu tự đốt thủ công có thể chứa hàm lượng SiO₂ cao, không ổn định về chất lượng, ảnh hưởng sức khỏe và hiệu suất lọc.
- Hiệu quả phụ thuộc chất lượng nguồn nước: Khi nước giếng khoan ô nhiễm nặng, chỉ dùng than trấu là chưa đủ, cần bổ sung thêm công nghệ lọc khác.

IV. Sơ đồ và cách làm bể lọc nước giếng khoan bằng than trấu
Để xây dựng bể lọc nước giếng khoan bằng than trấu, cần chuẩn bị bể chứa, vật liệu lọc (sỏi, cát, than trấu) cùng các dụng cụ hỗ trợ như ống PVC. Sau đó lắp đặt ống thu nước ở đáy bể, làm sạch vật liệu lọc, rồi sắp xếp từng lớp theo thứ tự: sỏi lớn, sỏi nhỏ, than trấu, cát thạch anh và trên cùng là cát mịn (nếu có).
Bước 1: Chuẩn bị vật liệu
- Bể chứa: Chiều cao tối thiểu 1 mét.
- Ống lọc PVC: Lắp đặt dưới đáy bể để dẫn nước sạch sau khi lọc.
- Sỏi: Bao gồm sỏi lớn và sỏi nhỏ nhằm giữ lại cặn thô.
- Cát: Cát thạch anh để loại bỏ cặn mịn.
- Than trấu: Than trấu hoạt tính, giúp hấp phụ hợp chất hữu cơ và mùi khó chịu.
- Cát mịn: Tùy chọn, tăng hiệu quả lọc đối với hạt nhỏ.

Bước 2: Các bước thực hiện lọc nước bằng than trấu
- Khoan lỗ dưới đáy bể: Tạo các lỗ nhỏ, gắn ống PVC để thu nước sau lọc.
- Rửa sạch vật liệu lọc: Trước khi đưa vào bể, tất cả sỏi, cát, than trấu phải được rửa kỹ để loại bỏ tạp chất.
- Xếp vật liệu lọc: Lần lượt theo thứ tự từ dưới lên trên:
- Lớp sỏi lớn: Làm nền thoát nước.
- Lớp sỏi nhỏ: Nằm trên sỏi lớn.
- Lớp than trấu: Đặt trên sỏi nhỏ.
- Lớp cát thạch anh: Xếp tiếp trên lớp than trấu.
- Lớp cát mịn (nếu dùng): Bố trí ở trên cùng để lọc hạt cặn nhỏ.

Bước 3: Hoàn thiện bể lọc
Khi xếp đủ các lớp, tiến hành kiểm tra bằng cách bật công tắc máy bơm, cho nước giếng khoan đi qua bể lọc. Quan sát chất lượng nước chảy ra từ ống PVC để đánh giá hiệu quả lọc.
V. Lưu ý quan trọng khi lọc nước giếng khoan bằng than trấu
- Chỉ dùng than trấu hoạt tính: Sử dụng than sạch, không chứa bụi bẩn, tạp chất hoặc hóa chất độc hại.
- Rửa than trước khi dùng: Làm sạch than và các lớp vật liệu lọc (sỏi, cát) bằng nước sạch để loại bỏ bụi ban đầu.
- Đun sôi nước sau khi lọc: Than trấu hấp phụ một phần tạp chất nhưng không loại bỏ hết vi khuẩn, virus hay chất độc hòa tan, do đó cần đun sôi trước khi uống.
- Thay than định kỳ: Khả năng hấp phụ giảm dần theo thời gian, cần thay mới trong khoảng 1-2 tháng tùy mức sử dụng.
- Kiểm tra chất lượng nước: Thực hiện định kỳ để đảm bảo lọc nước giếng khoan bằng than trấu đạt tiêu chuẩn vệ sinh.
- Hiệu quả lọc còn giới hạn: Than trấu chỉ xử lý cơ bản, không loại bỏ kim loại nặng, hóa chất, asen hoặc thuốc trừ sâu; với nguồn ô nhiễm nặng cần giải pháp xử lý chuyên sâu hơn.
- Không dùng với nước nóng: Than trấu hoạt tính không phù hợp để lọc nước nóng vì làm giảm khả năng hấp phụ.

VI. Lắp đặt hệ thống lọc nước giếng khoan chuyên dụng
Vì lọc nước giếng khoan bằng than trấu không thể loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn hay độc tố. Ngoài ra, còn phải tránh áp dụng cho nguồn nước ô nhiễm nặng do phương pháp này chỉ có tác dụng lọc thô.
VITEKO mang đến giải pháp xử lý nước giếng khoan chuyên sâu, thiết kế phù hợp cho từng nguồn nước, giúp khắc phục tình trạng nhiễm phèn, kim loại nặng, mùi khó chịu và vi khuẩn, cho ra nước sạch đạt tiêu chuẩn sinh hoạt.
Ngoài ra, VITEKO chú trọng cung cấp sản phẩm chất lượng, dịch vụ tư vấn tận tâm cùng các phương án xử lý tiết kiệm chi phí, thích hợp cho cả hộ gia đình lẫn doanh nghiệp.

VITEKO cung cấp các giải pháp đa dạng, từ hệ thống lọc sử dụng vật liệu tự nhiên tiết kiệm chi phí đến các hệ thống hiện đại với công nghệ tiên tiến, đáp ứng nhu cầu và ngân sách của từng khách hàng.
Có thể thấy, lọc nước giếng khoan bằng than trấu là giải pháp có chi phí thấp để xử lý nước ở mức cơ bản. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng nước đạt tiêu chuẩn lâu dài, bạn nên kết hợp thêm các biện pháp xử lý chuyên sâu khi nguồn nước bị ô nhiễm nặng.
Hãy liên hệ ngay với VITEKO qua hotline 093 345 5566 / hotline 091 897 6655 hoặc qua Zalo 093 345 5566 để được hỗ trợ giải đáp thắc mắc về lọc nước giếng khoan bằng than trấu hoặc tư vấn lắp đặt hệ thống lọc nhanh chóng, chuyên nghiệp, phù hợp nhất với nhu cầu của Quý Khách Hàng.